vijf opties voor een duurzame brug

Veel gemeenten staan voor een vervangingsopgave: ze hebben een groot areaal hardhouten fiets- en voetgangersbruggen die aan vervanging toe zijn. Wat zijn nou de meest duurzame opties voor nieuwe, vervangende bruggen? Wij helpen gemeenten bij het beantwoorden van die vraag; in de afgelopen jaren zochten we samen met menig gemeente naar het optimale duurzame brugontwerp. Onze conclusie: een one-size-fits-all optie bestaat niet, want iedere situatie is anders en bovendien geeft elke opdrachtgever prioriteit aan andere duurzaamheidsaspecten. Er zijn simpelweg meerdere standaardprincipes voor duurzame bruggen om uit te kiezen. We hebben ze voor u op een rij gezet.

duurzame brugconstructie

Onze ervaring leidde tot de volgende vijf standaardprincipes voor duurzame fiets- en voetgangersbruggen, ieder met hun eigen specifieke voor- en nadelen:

standaard secundair: een brug opgebouwd uit hergebruikte onderdelen

– Brugliggers uit secundaire standaard staalprofielen zoals HEA, HEB, IPE, kokerprofielen
– Dek van secundair hardhouten planken of gerecyclede kunststof planken
– Zorgvuldig gedetailleerd om levensduur hout te verlengen

standaard secundair: fietsbrug Onderduikerspad, Amersfoort

hout-betonbrug

– Brugliggers uit gelamineerd Europees zachthout (circulair hout)
– Beschermend dun betonnen dek

hout-betonbrug: fietsbrug Hessenpoort, Zwolle

ultra modulair: UHSB en secundair staal

– Secundaire stalen brugliggers (circulair staal)
– Dun uitkragend dek in ultrahogesterktebeton

ultra modulair: fietsbrug Catharina van Rennespad, Amersfoort

levenslang beton: volledig betonnen brug

– Opgebouwd uit prefab betonnen elementen (modulair)
– Gemaakt met duurzaam betonmengsel, bijvoorbeeld beton met secundaire grondstoffen, geopolymeerbeton of een combinatie van beide

levenslang beton: verkeersbrug Waspikseweg, ’s Gravenmoer (Dongen)

hardhout 2.0

– Brugliggers uit gecertificeerd hardhout
– Dek van secundair hardhouten dekplanken (circulair hout)
– Zorgvuldig gedetailleerd om levensduur hout aanzienlijk te verlengen

hardhout 2.0: fietsbruggen Kattenbroek, Amersfoort

duurzame fundering

Naast liggers en een brugdek heeft een brug ook altijd een fundering, landhoofden en een leuningwerk. Het is goed ook bij die elementen naar duurzaamheid te kijken, al zijn de mogelijkheden beperkter. Hieronder gaan we in op de mogelijkheden voor verduurzaming.

De keuze voor het type funderingspaal hangt af van de ondergrond en in welke mate trillingen zijn toegestaan; de diepte van de draagkrachtige laag bepaalt de lengte van de palen. Hergebruik van heipalen is vaak niet haalbaar. Om bestaande heipalen te kunnen hergebruiken, moeten ze getrokken worden. Dit is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat de afsluitende kleilaag intact moet blijven. Is trekken van de palen wel mogelijk, dan zijn niet alle palen opnieuw te gebruiken. Betonnen palen breken en stalen buispalen waarin beton is gegoten zijn ook niet her te gebruiken.

Stalen buispalen die niet zijn gevuld met beton en houten palen zijn in de basis wel geschikt voor hergebruik. Dit maakt ze een circulaire optie. Ook funderingen op staal zijn herbruikbaar, mits ze zijn opgebouwd uit delen die handelbaar, te demonteren en te transporteren zijn.

Voor landhoofden, de betonnen sloof die bovenop de funderingspalen ligt, is beton het enige bruikbare materiaal. Het landhoofd heeft namelijk een dragende functie voor het brugdek en een kerende functie voor de grond. Mogelijkheden tot verduurzaming liggen voornamelijk in de toe te passen materialen, het betonmengsel en de wapening.
Bij het vervangen van een brug is het soms mogelijk de bestaande landhoofden en steunpunten ook voor de nieuwe brug te gebruiken en alleen de bovenbouw te vervangen. Dit is zeer gunstig uit oogpunt van duurzaamheid.

modulaire leuning

Het leuningwerk is vaak bepalend voor de beeldkwaliteit van een brug. De hoeveelheid materiaal voor de leuning is klein ten opzichte van wat er voor de gehele brugconstructie nodig is. Een passende vormgeving is daarom veelal doorslaggevend in het leuningontwerp.
Toch zijn er ook wat hekwerken betreft opties die beter zijn uit oogpunt van duurzaamheid. Duurzame hekwerken zijn modulair en demontabel, materiaalefficiënt en gemaakt van duurzame materialen.

Een zeer materiaalefficiënt leuningontwerp is een leuning opgebouwd uit stalen balusters en RVS spankabel of gaas.

Bij houten hekwerken is het belangrijk dat de houten delen voldoende robuust zijn in afmeting en dat de verbindingen zorgvuldig zijn gedetailleerd, zodat het hout goed kan ventileren.

meer weten?

Binnenkort publiceren we een boekje waarin we de vijf opties nader bekijken. Hou onze site in de gaten!