fietshellingen – deel 2: ontwerp

Bij het ontwerp van een fietshelling speelt meer dan alleen het ideale hellingspercentage. Onder meer beschikbare ruimte, budget, beoogde gebruikers en de specifieke locatie zijn van invloed op het ontwerp. In deel 2 van ons drieluik over fietshellingen zetten we de aandachtspunten voor het ontwerp op een rij.

Stap één bij het ontwerpen van een hellingbaan is bepalen hoe lang deze ongeveer moet zijn. Een simpele vuistregel voor deze eerste inschatting is L=H² x 10, waarbij H staat voor het te overbruggen hoogteverschil. Bij 2 meter hoogteverschil is dus een hellingbaan van circa 40 meter nodig, bij 4 meter hoogteverschil al een van 160 meter. Vooral bij de langere hellingbanen zal de inpassing aardig wat gepuzzel vereisen. Een variantenstudie is dan ook niet ongebruikelijk.

Vervolgens zal op basis van de situatie en het beoogde hellingspercentage de daadwerkelijk benodigde hellingbaan berekend moeten worden. Dit kan aan de hand van de grafiek uit deel 1 van ons drieluik over fietshellingen.

rustplateau
Is het hoogteverschil groter dan pakweg 3 meter, dan kan een vlak gedeelte in de hellingbaan wenselijk zijn. Bij hoogteverschillen groter dan 5 meter is zo’n rustplateau van minstens 25 meter lengte absolute noodzaak. Mocht de hellingbaan een bocht hebben of een ander fietspad kruisen, dan zijn dergelijke plekken bij uitstek geschikt als vlak gedeelte.

Hier fungeren de bochten ook gelijk als rustplateau

uitloop
Bij kruisingen of bochten onderaan een hellingbaan is voldoende ruimte nodig tussen de hellingbaan en de kruising. Sowieso is een vlak uitloopstuk onderaan de helling sterk aan te bevelen. Neerwaartse fietsers kunnen dan hun snelheid minderen, terwijl opwaartse fietsers meer ruimte krijgen om vaart te maken.

verloop
Bij lange hellingbanen heeft het de voorkeur de helling naar boven toe geleidelijk te laten afnemen. Hoe langer de fietser moet klimmen, hoe minder vaart hij zal hebben, dus hoe lastiger een steile helling is.

overzicht
Voor de inpassing is het verder belangrijk dat fietsers het gehele tracé van de hellingbaan kunnen overzien. Bochten, rustplateaus en extra steile of smalle delen moeten duidelijk zichtbaar zijn, zodat fietsers erop kunnen anticiperen. Dit komt de verkeersveiligheid ten goede, evenals het comfort.

uitstraling
Ook vormgeving en uitstraling van een hellingbaan hebben invloed op hoe de gebruiker de helling ervaart. Een smal tracé op een grondlichaam met steile taluds voelt een stuk minder prettig dan een breed pad met hekwerken, of een smal tracé met een flauw talud of een brede berm aan weerszijden.

alternatief
Afhankelijk van de ligging van de hellingbaan, de lengte ervan en het type gebruikers kan het slim zijn meerdere opties te bieden. Denk aan een trap die voetgangers een snellere route biedt, of een steilere helling voor de meer sportieve fietser. Dit heeft met name op drukke locaties een positief effect op de verkeersveiligheid en het gebruikerscomfort, maar betekent wel hogere kosten.

Dankzij de trap kunnen voetgangers de lange bocht afsnijden

kosten
Dit brengt ons op het budget. Uiteraard spelen de totale uitvoeringskosten een grote rol in het ontwerp van een hellingbaan. Over het algemeen is een helling op een grondlichaam aanzienlijk goedkoper dan een brugconstructie op poten. Een helling op een grondlichaam heeft echter wel een veel groter grondbeslag, dus daar moet ruimte voor zijn. Meestal wordt een mix van grondlichamen en brugconstructie toegepast, waarbij de locatie en de wensen van de opdrachtgever dicteren hoe de balans ligt. De kosten voor een gebouwde constructie zijn te reduceren door een modulair ontwerp te maken. Een veelvoud van dezelfde elementen is goedkoper dan allemaal unieke elementen.

Benieuwd naar voorbeelden van hellingbanen uit ons portfolio? Bekijk de brug Auke Vleerstraat, brug Stationsweg Heerhugowaard, brug Nigtevecht of de beweegbare fietsbrug in Rijswijk.

Dit artikel maakt deel uit van een drieluik. Deel 1 behandelt het hellingspercentage en hoe dat te bepalen, deel 3 focust op alternatieven in situaties waar het onmogelijk is of lijkt om een comfortabele hellingbaan te realiseren.