Over de Achtergracht in Zwolle ligt sinds kort een dubbeldeks voetgangersbrug. De constructieve uitwerking van de lensvormige vierendeelligger was bepaald niet klip en klaar. Doordat de brug is gekromd en een Z-vormige doorsnede heeft, bleek vooral het opvangen van torsie lastig. Stijve brugdekken en kokervormige randliggers boden uitkomst.

ir. G. Nijenhuis en ir. S.P. Janssen
Gerhard Nijenhuis is senior adviseur/ontwerper bij het door hem opgerichte ontwerpbureau ipv Delft.
Stan Janssen is constructief ontwerper bij Pieters Bouwtechniek Delft.

Theater De Spiegel, gelegen aan de noordoever van het Noordereiland (ook wel Tanerij genoemd), was zojuist opgeleverd, maar voor de theaterbezoekers ontbrak een snelle voetgangersroute naar parkeergarage Diezerpoort aan de overzijde van de gracht. Een nieuwe verbinding was essentieel om het theater en andere gebouwen op het eiland, waaronder een hotel en nieuwbouwwoningen, beter te ontsluiten. De gemeenteraad van Zwolle nodigde eind 2006 drie partijen (19 het atelier, ipv Delft en Buro MA.AN) uit voor een brugontwerp en koos vervolgens het voorstel van ontwerpbureau ipv Delft.

Aan het ontwerp lag een aantal uitgangspunten ten grondslag. Allereerst was er het PvE van de gemeente met de locatie en route. Beide zijn het gevolg van de meest logische ontsluiting tussen de Tanerij en de parkeergarage en bushalte aan de Burgemeester Drijbersingel. Verder schreef de gemeente een bijzondere uitstraling voor en een verbetering van het imago, de bereikbaarheid en de veiligheid van de parkeergarage. Bovendien moest de brug passen bij de moderne architectuur in de directe omgeving.

Lensligger van kokerprofielen

Het ontwerp is geïnspireerd op het verticale lijnenspel in de gevel van het theater. Daarnaast hebben de ontwerpers de kromming van de brug in bovenaanzicht ook toegepast in het zijaanzicht. Zo ontstond een lensvormige vierendeelligger met twee brugdekken. De lensligger is opgebouwd uit kokerprofielen van 400×400 mm en de brug heeft een Z-vormige dwarsdoorsnede. De bovenste en de onderste koker van de lensligger maken deel uit van respectievelijk het boven- en het benedendek.
Het hoogteverschil tussen de twee brugdekken is op het hoogste punt ruim 2 m. Voetgangers hebben zo in het midden van de brug ook op de laaggelegen route uitzicht naar beide kanten. De brugdekken zijn 1,7 m breed.

Vakwerkligger zonder diagonalen

Voor een zo rustig mogelijk beeld werd een vierendeelligger genomen, dus zonder diagonalen. Doordat de horizontale en verticale elementen momentvast zijn verbonden, vormen ze als geheel toch een stijve ligger. Vanwege de lensvorm is de h.o.h.-afstand van de verticalen niet overal gelijk. Bij de uiteinden van de ligger komen niet alleen de onder- en bovenregel samen, maar ook de krachten die op beide kokerprofielen werken. De kortste verticaal neemt de meeste schuifspanning op. De verticalen staan daarom bij de uiteinden 1 m korter op elkaar en in de uiteinden zelf zijn verticale schotten aangebracht om de grote belasting op te nemen.

Oorspronkelijk had de brug een enkele overspanning. De uiteinden van de lensligger vormden de uiteinden van de brug, die de ruim 49 m tussen de aanlandingen in één keer overspande. Maar bij de uitwerking bleek dit niet haalbaar. De vereiste doorvaarthoogte en de gewenste maximale helling voor het bovenste brugdek waren simpelweg niet te realiseren met zo’n grote overspanning. Een optie was het vergroten van de landhoofden, waardoor de overspanning kleiner wordt, maar dit stond echter haaks op de wens van de gemeente om het talud langs de Achtergracht onder de brug door te laten lopen. Daarom is gekozen voor een minder lange lensligger van 45 m op tussensteunpunten, gecombineerd met twee korte aanbruggen van 2,5 m. De helling van de aanbruggen is zorgvuldig gekozen: ze houdt het midden tussen de hellingen van het boven- en benedendek, zodat de aansluitingen vloeiend zijn.

Portaalvormige steunpunten

Met rekenmodellen is vervolgens de exacte plaats voor de steunpunten in relatie tot de lensligger bepaald. De steunpunten zijn zo geplaatst, dat de verticale en zijdelingse stijfheid het beste wordt gewaarborgd. Beide aanbruggen zijn scharnierend verbonden met de lensligger met aan één zijde een horizontale dilatatie. Op deze manier kan de brug uitzetten richting de dilatatievoeg en tegelijkertijd horizontaalkrachten door remmen en aanzetten van fietsers en voetgangers afvoeren naar de andere zijde van de brug. De aanbruggen zelf zijn vast verbonden met de landhoofden.