passerelles L50 Brussel

voetgangersoversteek

In opdracht van Infrabel en in samenwerking met Artgineering maakten we in 2017 het winnende aanbiedingsontwerp voor de passerelles over spoorweg L50 ten noorden van Brussel. Met de markante bruggen van cortenstaal is zowel bij station Sint-Agatha-Berchem als in het iets oostelijker gelegen Ganshoren de oversteek een stuk fraaier en comfortabeler geworden. Ook de fysieke verbinding met het zeer nabij gelegen Vlaanderen is versterkt en daarnaast speelt het ontwerp in op de toekomstige uitbreiding van het GEN (Gewestelijk ExpresNet).

compact brugontwerp

Van de drie inschrijvende partijen, Greisch, Ney+Partners en de combinatie ipv Delft/Artgineering, wordt de laatste verkozen tot winnaar. Opvallend, want in plaats van de gevraagde fiets- en voetgangersbrug ontwerpen we voor Sint-Agatha-Berchem een voetgangersbrug met fietsgoten en liften. Een gewaagde keuze, maar ook een heel logische. Een volwaardige fietsbrug vereist lange hellingbanen die op de locatie maar nauwelijks zijn in te passen en bovendien erg beeldbepalend zouden zijn. Zodoende bestaat het ontwerp voor de passerelle in Sint-Agatha-Berchem uit een compacte S-vormige constructie met transparante liftschachten aan weerszijden. De brug in Ganshoren is een in bovenaanzicht gebogen brug die aanlandt op gewapende grondlichamen. Beide bruggen hebben een cortenstalen dragende balustrade van 166 cm hoog.

Sint-Agatha-Berchem

De brug in Sint-Agatha-Berchem springt het meest in het oog. Constructief zit het sculpturale ontwerp slim in elkaar: torsiestijve dragende balustrades ondersteunen brugdek en traptredes, de balustrades zelf steunen op uitkragende balken die één geheel vormen met het staalwerk van de liftschachten. De keuze voor dragende balustrades komt voort uit de wens het te overbruggen hoogteverschil voor voetgangers tot het minimum te beperken. Door de draagconstructie niet onder maar naast het dek te plaatsen, ligt de bovenzijde van het brugdek als snel vijftien tot twintig centimeter lager dan wanneer de traditionele opbouw van dragende liggers met daarop een dek zou zijn toegepast.

torsiestijve brugconstructie

De S-vorm zelf is opgebouwd uit een rechte oversteek direct boven het spoor en twee gekromde en licht uitwaaierende trappen aan weerszijden. De dragende balustrades bestaan uit samengestelde kokers met een hoogte van zo’n 166 centimeter en een wanddikte van 20 millimeter. Om te voorkomen dat de dragende balustrades teveel ongelijk doorbuigen, bevinden zich kokervormige dwarsbalken onder zowel het rechte dek als de trappen. De gehele S-vorm is één aan elkaar gelaste constructie, die volledig integraal is verbonden met de betonnen fundering. Thermische uitzetting wordt opgevangen in de bochten van de trappen.

dragende liftkokers

Ook de verbindingen tussen liftschachten en brugconstructie zijn stijf en middels lasverbindingen uitgevoerd. De eenzijdige uitkraging zorgt voor een ongebruikelijk krachtenspel in de schachtconstructie, met druk- en trekkolommen. Voor de staalbouwer was dit een uitdaging, die verder werd vergroot doordat de liftkokers om esthetische redenen zijn uitgevoerd als vierendeelconstructie, dus zonder diagonale windverbanden. Dit om optimale transparantie te behouden en een zo rustig mogelijk totaalbeeld te krijgen, met de lift als ladder. Om dezelfde reden zijn ook de regenwaterafvoer van het brugdek en dak van de lifttorens geïntegreerd in de stalen kokers van de liftstructuur.

Ganshoren

De brug in Ganshoren sluit aan op betonnen landhoofden en grondlichamen van gewapende grond en voert fietsers en voetgangers in één soepele beweging over het spoor. In bovenaanzicht vormt de brug een flauwe boog. Ook hier was dus een torsiestijve constructie nodig. Net als bij de andere brug wordt deze uitgevoerd met dragende kokervormige balustrades, ditmaal in combinatie met een gesloten dek met onder- en bovenplaat en gelijkmatig verdeelde dwarsverstijvers.

cortenstaal

De keuze voor cortenstaal komt onder meer voort uit het duurzame en onderhoudsvrije karakter van het materiaal. Met name dat laatste is boven een spoorweg een grote meerwaarde, want geen onderhoud betekent geen stremming van het treinverkeer. Toch speelt ook de uitstraling een rol: het roestbruine kleurenpalet past uitstekend bij de spoorwegomgeving en zowel bij de bestaande bebouwing rond het stationsplein in Sint-Agatha-Berchem als het groen rond de overgang in Ganshoren.

Voor de detaillering betekent de materiaalkeuze vooral dat ophoping van vocht voorkomen moet worden. Hoekjes en horizontale vlakken zijn uit den boze. De dragende balustrades zijn daarom als volledig gesloten kokers uitgevoerd. Met oog op de benodigde afwatering staan ze bovendien onder een hoek van 8 graden. Verder steekt de bovenrand aan weerszijden twintig millimeter uit ten opzichte van de verticale platen van het kokervormige randelement, zodat een waterhol ontstaat waardoor het water makkelijk en snel van de constructie af valt.

specificaties

oplevering: 2023
partners: Artgineering, Infrabel, Franki Construct, Almex Metaal, Stendess, Metriek
uitvoeringskosten: ca. 4 miljoen euro

projectlocatie