passerelle Zwolle

Een voetgangersbrug (ofwel: passerelle) ontworpen als park van 130 bij 10 meter, opgetild boven het spoor, met een unieke volledig houten brugdekconstructie. Dat is de duurzame en groene passerelle bij station Zwolle in een notendop. Op 5 en 6 september 2025 vindt de feestelijke opening van de grootste houten brug over het spoor in Nederland plaats.

Het ontwerp van de innovatieve houten brug is gemaakt door een multidisciplinair team bestaande uit Karres en Brands (coördinerend architect), ipv Delft (bruggenspecialist) en Ingenieurbüro Miebach (specialist houtbouw). De gemeente Zwolle, ProRail, Pontico en Attis waren actief bij het ontwerpproces betrokken en ook wensen van inwoners en ondernemers zijn meegenomen in het ontwerp. Dura Vermeer en Van Gelder verzorgden de uitvoering.

verlengstuk openbare ruimte

De voetgangersbrug in symmetrische S-vorm heeft de uitstraling van een opgetilde straat met veel groen: bomen, struiken, water, straatklinkers en volop zitgelegenheid maken de passerelle tot een prettige plek om te verblijven. Er is een  hoofdpad, een snelle directe verbinding, en er zijn smallere zijpaden die leiden naar luwe zones en uitzichtpunten. Het hoofdpad heeft een lichte zigzagvorm, die ervoor zorgt dat de zichtlijnen telkens veranderen. Brede trappen met rustplateaus en fietsgoten en drie ruime liften maken de brug voor iedereen toegankelijk. Fietsen zijn toegestaan, mits aan de hand meegenomen.

duurzaam Europees naaldhout

Duurzaamheid stond hoog in het vaandel bij opdrachtgever en ontwerpteam. Daarom is gekozen voor een beeldbepalende brugdekconstructie in Europees zachthout. Voor een brug van deze afmetingen is dat al redelijk uniek, maar de passerelle combineert de houten draagconstructie ook nog met een 15 cm dik brugdek in cross-laminated timber (CLT) en houten liftschachten. Grensverleggende ontwerpkeuzes, die niet zonder uitdaging waren. Zeker gezien de beplanting op de brug en de waterbergingscapaciteit van de passerelle.

Desalniettemin toonde grondige analyse van de MKI-scores van diverse varianten en aspecten als uitvoerbaarheid, kosten en onderhoud aan dat hout voor zowel dek, liggers als liftschachten veruit de meest milieuvriendelijke oplossing was. De keuze was daarmee snel gemaakt, ondanks de uitdagingen. Een bijkomend voordeel van de houten dekconstructie is dat de gehele constructie demontabel is.

opbouw brugconstructie

De brug bestaat uit vier parallel liggende gelamineerde houten hoofdliggers, die in dwarsrichting met stalen koppelstukken aan elkaar bevestigd zijn. De buitenste liggers zijn trapvormig, waardoor ze slanker ogen dan hun daadwerkelijke hoogte van 1,34 m. De liggers steunen op vijf portaalvormige stalen steunpunten. De vormgeving van de stalen steunpunten refereert aan oude stationsoverkappingen en bovenleidingsportalen, industrieel en zonder poespas.

De opbouw van het brugdek is zorgvuldig uitgedacht en ontworpen om de waterdichtheid van de toplagen te garanderen. Bovenop het CLT  brugdek ligt een dubbeldikke EPDM-laag, daar bovenop een uitgekiend systeem voor wateropvang en infiltratie, zowel in de plantvakken als onder de bestrating.

stedelijke verbinding Zwolle

Binnen het stedelijk weefsel van Zwolle vormt de passerelle een belangrijke en kwalitatief hoogwaardige nieuwe verbinding tussen de historische binnenstad en de ontwikkelingen in de Spoorzone en het Hanzekwartier, waar de komende jaren een heel nieuw en levendig stuk Zwolle zal verrijzen. Gecombineerd met de groene ambities van de stad is de ‘parkbrug’ een logische keuze.

uitgekiend inrichtingsontwerp

De brug is expliciet ontworpen als openbare ruimte. De routing is afgestemd op zichtlijnen richting onder meer de Peperbus en het stationsgebouw en op het creëren van een diversiteit aan verblijfs- en verkeersgebieden. Het beplantingsontwerp zorgt ervoor dat de brug er elk seizoen aantrekkelijk en groen uitziet en de brug qua beleving gedurende het jaar verandert met de seizoenen. Ook de locatie van de steunpunten was van invloed op het inrichtingsontwerp. De zwaarste beplanting staat bijvoorbeeld recht boven de steunpunten, omdat de brug daar het meeste gewicht kan dragen.

De toegepaste materialen zijn afgestemd op het inrichtingsplan van de directe omgeving. Zo is de klinkerbestrating op de brug is identiek aan die op het Stationsplein.

verblijfsfunctie trappen passerelle

Niet alleen loopt de openbare ruimte door op de brug, ook de trappartijen aan weerszijden zijn expliciet ontworpen om meerwaarde voor de gebruiker en de stad te creëren.  De trappen aan zuidkant vormen bijvoorbeeld een aantrekkelijk vormgegeven tribune met volop beplanting en kabbelend water, uitkijkend op een nieuwe groenzone. Ter plaatse van het busstation biedt de passerelle zitgelegenheid om op de bus te wachten en centraal op de brug staat een waterkunstwerk, dat via een zichtbare watergeul op de brug in verbinding staat met het watersysteem van het stationsplein.

doorlopende lijn

Ook in het architectonisch ontwerp is de verbindende functie van de passerelle duidelijk zichtbaar: de houten onderzijde van de gehele constructie vormt een doorlopende lijn van maaiveld tot maaiveld. Het ontwerp van de stalen brugrand en de leuning sluiten hier goed op aan, beide zijn ondergeschikt aan de houten ‘hoofdlijn’.

Het randelement bestaande uit een stalen kap en een terugliggend houten paneel aan de onderzijde heeft twee belangrijke functies. De uitkraging zorgt voor bescherming van de buitenste houten liggers tegen directe regen en een overdaad aan zonlicht. Daarnaast sluit de hoge rand alle lagen van de daktuinopbouw op. De combinatie van een stalen kap met een houten paneel voorkomt dat de stalen brugrand te nadrukkelijk aanwezig is en de houten dekconstructie onmiskenbaar zichtbaar blijft.

modulair leuningwerk

De brugleuning bestaat uit stalen balusters en glaspanelen. Bij eventuele schade is het betreffende glaspaneel te vervangen. De leuning met een hoogte van 1.20 meter biedt optimaal zicht op de omgeving, wat gezien de verblijfsfunctie bijdraagt aan de beleving van de brug. Bij de leuningen op de trappen zijn demontabele RVS frames met RVS-gaas toegepast. De bovenzijde van de leuning is overal afgewerkt met een brede Accoya-houten handregel.

Voor bruggen boven het spoor is 1 m 80 de gebruikelijke hekwerkhoogte. Toch heeft de passerelle een leuning van 1 m 20 hoog. Dit was mogelijk dankzij de grote hoogte van de brugconstructie. Die zorgt ervoor dat er al zodanig veel ruimte tussen de bovenleidingen en de bovenzijde van het brugdek zit, dat in goed overleg met ProRail is besloten tot een leuning van 1 m 20. Het leuningwerk diende wel volledig gesloten te zijn. Door te kiezen voor glazen panelen voldoet de passerelle aan die eis, terwijl het zicht vanaf de brug tegelijkertijd vrijwel onbelemmerd is.

specificaties

partners: Karres en Brands, Ingenieurbüro Miebach
betrokken partijen: gemeente Zwolle, ProRail, Pontico en Attis
uitvoering: Dura Vermeer en Van Gelder verzorgden de uitvoering
oplevering: 5 september 2025

projectlocatie